16 listopada 2023

Z dniem 15.11.2023 zaszły ważne zmiany w prawie spadkowym.

I. Zmiany w zakresie odrzucenia spadku w imieniu małoletniego

Począwszy od 15 listopada 2023 roku powołany wcześniej dziedziczenia rodzic, który spadek odrzucił nie będzie zmuszony występować o zgodę sądu opiekuńczego na odrzucenie zadłużonego spadku w imieniu małoletnich dzieci.

Gdy jednak dziecko zostało powołane do dziedziczenia w pierwszej kolejności (np. jako spadkobierca testamentowy) nadal zgoda Sądu będzie wymagana, z tym zastrzeżeniem, iż aktualnie o zgodzie na odrzucenie spadku przez małoletniego będzie orzekać sąd rozpatrujący sprawę spadkową (dotychczas taką zgodę udzielał sąd rodzinny w odrębnym postępowaniu).

Zgodnie z przepisami przejściowymi – przepisy w nowym brzemieniu będą miały zastosowanie w ww. zakresie do spadków otwartych przed dniem 15 listopada 2023 roku jeżeli termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie upłynął przed 15 listopada 2023 roku.

Zastrzec jednak należy, iż w dalszym ciągu w celu odrzucenia spadku w imieniu małoletniego niezbędnym jest złożenia oświadczenia w tym zakresie przed notariuszem lub właściwym Sądem.

II. Zmiany w zakresie kręgu spadkobierców

Z dniem 15 listopada 2023 roku ograniczony został również ustawowy krąg spadkobierców.

Dotychczas w przypadku braku powołanych do dziedziczenia zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypadał dziadkom spadkodawcy, a w przypadku braku dziadków –  zstępnym dziadków spadkodawcy.

Powyższe skutkowało koniecznością celem ustalenia kręgu spadkobierców poszukiwania rodziny, z która zazwyczaj spadkodawca kontaktu nie utrzymywał.

Zgodnie z brzmieniem nowych przepisów w zaistniałej wyżej sytuacji udział spadkowy będzie przypadał w częściach równych dzieciom i wnukom dziadków spadkodawcy.

III. Zmiany w zakresie rozszerzenia katalogu przesłanek uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia

Z dniem 15 listopada 2023 roku ustawodawca rozszerzył nadto katalog przesłanek uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.

Aktualnie spadkobierca może uznać uznany przez Sąd za niegodnego dodatkowo jeżeli niewywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową oraz uporczywie uchylał się od obowiązku opieki nad spadkodawcą, w tym w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

IV. Zmiany w zakresie liczenia terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku

Z dniem 15 listopada 2023 roku uregulowana została dotychczas sporna w orzecznictwie kwestia liczenia 6 miesięcznego terminu na odrzucenie (albo przyjęcie) spadku.

Sądy dotychczas nie były zgodne, czy odrzucenie (albo przyjęcie) spadku wywoływało zamierzony skutek z chwilą jego złożenia przed upływem 6 miesięcznego terminu, czy też przerwanie ww. terminu następowało już z chwilą złożenia wniosku do Sądu o przyjęcie oświadczenia spadkowego (które niejednokrotnie rozpoznawane są już po upływie 6 miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia spadkowego).

Obecnie ustawodawca wprost przyjął, iż dla zachowania 6 miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia spadkowego wystarczające będzie złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o odebranie oświadczenia, niezależnie od tego, kiedy faktycznie sąd przedmiotowe oświadczenie odbierze.

Ustawodawca dodatkowo uregulował kwestię, która dotychczas wynikała wyłącznie z orzecznictwa, zawieszenia terminu złożenia oświadczenia spadkowego w sytuacji gdy przyjęcie lub odrzucenie spadku wymaga zezwolenia sądu. Bieg terminu do złożenia oświadczenia w takiej sytuacji ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie.

****

Z dniem 15 listopada 2023 roku zaszły następujące zmiany:

– zrezygnowano co do zasady z obowiązku uzyskiwania przez rodzica zgody Sądu rodzinnego na odrzucenie zadłużonego spadku w imieniu małoletnich,
– ograniczono tzw. trzecią grupę spadkobierców,
– rozszerzono katalog przesłanek uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia,
– uregulowano kwestię sposobu liczenia terminu na odrzucenie spadku, w sytuacji złożenia do Sądu wniosku o przyjęcie oświadczenia spadkowego,

– uregulowano kwestię zawieszenia terminu na odrzucenie lub przyjęcie spadku, w sytuacji zainicjowania postępowania w przedmiocie zezwolenia sądu na wykonanie powyższego.