30 stycznia 2021

Strony nie mogą uzależnić wypłaty wynagrodzenia należnego wykonawcy od braku jakichkolwiek usterek dzieła.

W styczniu 2021 roku Sąd Najwyższy wydał postanowienie istotne z punktu widzenia zagadnień dotyczących problematyki niewykonania lub nienależytego wykonania umów o dzieło (V CSKP 10/21)

1. Obowiązek zapłaty przez zamawiającego wynagrodzenia – co do zasady – aktualizuje się w razie wydania dzieła przez przyjmującego zamówienie, mimo istnienia wad nieistotnych. Strony nie mogą uzależnić wypłaty wynagrodzenia należnego wykonawcy od braku jakichkolwiek usterek dzieła.
2. Wadą dzieła jest określone odstępstwo od umowy, co sprawia że pojęcie wady ma charakter relatywny, zależny od treści umowy stron. O istnieniu wady decyduje zobiektywizowana ocena przydatności dzieła, a nie subiektywne odczucie, którejkolwiek ze stron. W odniesieniu do umów rezultatu niewykonanie zobowiązania może dotyczyć nie tylko braku świadczenia, ale obejmować także sytuację, w której spełnione świadczenie nie zaspokaja oznaczonego interesu wierzyciela. Za niewykonanie zobowiązania może więc być uznane spełnienie świadczenia, którego jakość tak daleko odbiega od objętego treścią zobowiązania, że z punktu widzenia odbiorcy tego świadczenia nie prowadzi do zaspokojenia jego interesu.
3. W przypadku przyjęcia dzieła zamawiający dysponuje roszczeniami związanymi z nienależytym wykonaniem zobowiązania, nie może natomiast odmówić wypłaty wynagrodzenia twierdząc, że dzieło nie zostało wykonane.

Zgodnie z interpretacją Sądu Najwyższego, wyłącznie wady istotne uprawniają zamawiającego do odmowy przyjęcia dzieła, a jednocześnie nie dokonania zapłaty na rzecz wykonawcy (w sytuacji, gdy termin zapłaty uzależniony jest od wydania dzieła). Wady nieistotne nie uprawniają natomiast zamawiającego zarówno do odmowy przyjęcia dzieła, jak i wstrzymania zapłaty umówionego wynagrodzenia, a jedynie do realizacji uprawnień przewidzianych przede wszystkim w kodeksie cywilnym na wypadek, gdyby dzieło zostało wykonane wadliwie (co do zasady będzie do żądanie naprawy lub obniżenia ceny). 

Zamawiający, który odmówi przyjęcia dzieła z wadami nieistotnymi oraz wstrzyma z uwagi na ten fakt wypłatę wynagrodzenia wykonawcy, będzie pozostawał w zwłoce w stosunku do wykonawcy  i narażony będzie na zapłatę choćby odsetek od spóźnionej płatności.

Problematyczną kwestią może pozostawać w niektórych sytuacjach rozróżnienie, które wady mają charakter istotny, a które nieistotne. W komentowanym orzeczeniu według wytycznych Sądu Najwyższego za wady istotne powinny być uznane takie wady, gdy spełnione świadczenie nie realizuje oznaczonego interesu wierzyciela, co przekładając na praktyczny język powinno być rozumiane jako niezdatność dzieła do umówionego użytku. Warto zaznaczyć, że o rodzaju wadliwości decydować mają zobiektywizowane przesłanki niezależne od subiektywnych odczuć zamawiającego.